Lieve kinderen,
Vanuit het warme Pretoria probeer ik de draad weer op te pakken. We waren gebleven bij het verslag in Genesis 3, waar ons verteld wordt hoe Adam en Eva ter verantwoording geroepen worden vanwege hun ontrouw aan God en aan elkaar. Adam wordt overduidelijk als eerste aangesproken. Hij had bij het besluit om te eten van de verboden vrucht weliswaar niet het initiatief genomen, maar dat maakt niet dat zijn zonde mindere gevolgen heeft. Die gevolgen blijken al uit zijn verweer. Hij wijst met z’n vinger eerst naar Eva en voegt daarbij dat het gaat om de vrouw die God aan hem, Adam, gegeven heeft. Er is dus niet veel meer over van de dankbaarheid die hij uitzong op het moment dat God Eva bij hem bracht. Na zijn zonde waagt Adam het om zelfs God medeverantwoordelijk te stellen! Al moet je misschien zeggen dat Adam op dat moment niet zo’n erg objectieve getuige meer is, toch is het opvallend dat hij helemaal niet spreekt over de slang als verleider, maar over Eva. Zij heeft hem vruchten van die boom gegeven en toen heeft hij gegeten. Dit bevestigt wat ik in de vorige brief al naar voren haalde, dat Eva helemaal zelfstandig haar keuze gemaakt heeft en ook uitgevoerd en dat daarna pas Adam tot een actieve keuze kwam. Zo heeft de apostel Paulus dat blijkbaar ook gelezen. Hij schrijft immers: “En niet Adam werd misleid, maar de vrouw; zij overtrad Gods gebod.” (1Tim. 2: 14).
God roept vervolgens Eva ter verantwoording. Hij vraagt echter niet aan haar: “wat heb je gedaan,” maar: “waarom heb je dat gedaan?” Eva antwoordt: “ik heb gegeten omdat de slang mij over de gevolgen van dat eten een heel overtuigend en aanlokkelijk verhaal heeft verteld, maar hij heeft me daarmee misleid.” Nu spreekt God de slang aan en deze hoort als eerste de straf over zich uitspreken, die tegelijk voor Adam en Eva evangelie inhoudt: de moederbelofte (Genesis 3: 15).
Onderscheiden straffen voor Adam en Eva
Dan hoort Eva welke straf haar wacht vanwege haar ongehoorzaamheid en ontrouw. Eva (en in haar de vrouw) zal het zwaar krijgen als het gaat om het baren van kinderen en haar relatie met de man komt onder druk te staan.
Adam krijgt ook een straf te horen. Opnieuw opvallend dat zijn zonde door de Here als volgt gedefinieerd wordt: “je hebt geluisterd naar je vrouw.” Dat was blijkbaar zo erg dat God als straf bepaalt dat Adam en al zijn mannelijke nakomelingen zullen moeten zwoegen om in leven te blijven. De akker/aarde is voortaan vervloekt om wat Adam gedaan heeft. En hij zal tot stof weerkeren, hij zal dus sterven.
Een paar opmerkingen. De straf die Eva ontvangt raakt alleen haar en haar nakomelingen als vrouw. De straf die Adam ontvangt raakt ook de schepping. De aarde is vanwege Adams luisteren naar zijn vrouw vervloekt. En, hoewel dat natuurlijk ook voor Eva geldt, Adam zal sterven. Het lijkt me niet toevallig dat God dit sterven als straf alleen bij Adam noemt. Hij sluit namelijk aan bij de woorden die Hij eerder sprak toen Hij de mens verbood om van de vrucht te eten. Ook hier wordt Adam door de Here duidelijk anders benaderd dan Eva. Adam was verantwoordelijk en de consequentie van het niet nemen van die verantwoordelijkheid raakt de hele aarde en maakt ook dat de boom des levens vanaf dat moment zal worden afgeschermd door cherubs. Door Adam zullen mensen voortaan sterven.
Er blijft nog één onderdeel van de straf die Eva werd aangezegd en die ik alleen maar heb aangeduid met: de relatie van de vrouw met de man komt onder druk te staan. Genesis 3: 16: “je zult je man begeren en hij zal over je heersen.” Over deze tekst is veel te zeggen. Dat ga ik niet doen. Slechts een paar opmerkingen. Degenen die zeggen dat het hier zeker niet om een bevel gaat, waar mannen zich op kunnen beroepen om hun vrouw onder de duim te houden, hebben natuurlijk helemaal gelijk. Ga er maar vanuit dat het woorden van God zijn die aan Eva voorhouden hoe het, vanwege haar specifieke rol in de zondeval, voortaan zal gaan. Haar voorop lopen bij de zonde heeft precies het tegenovergestelde effect van wat zij beoogde. Ik zou zeggen: laten mannen deze woorden niet gebruiken als legitimatie voor hun (zondige) heerszuchtige neiging ten aanzien van vrouwen. Laten mannen maar voelen dat zij het zijn die het kreunen en zuchten van de schepping veroorzaakt hebben. Dan kunnen vrouwen intussen rustig nadenken wat de Here tegen hen wil zeggen met de woorden “je zult je man begeren en hij zal over je heersen.”
Lessen
Wij, als medeschuldige nakomelingen van Adam en Eva (erfzonde) moeten ons maar niet in ons eigen “voordeel” beroepen op de verschillende gevolgen die de Here heeft vastgemaakt aan de zonden van onze eerste voorouders. Het is beter om lessen te trekken uit wat er gebeurd is en hoe de Here daarop gereageerd heeft. Adam en Eva zijn niet door de Here als uitwisselbare menselijke individuen behandeld. De zonde van hen beide was ook niet identiek. Ze had grote gevolgen voor beiden. Beiden droegen ze een eigen verantwoordelijkheid en de Here sluit, ook in zijn straffen, aan bij deze door Hem Zelf gestelde orde. Zowel Adam als Eva wordt persoonlijk aangesproken en in die aanspraak herhaalt de Here niet, maar differentieert. Als wij vandaag een onderscheid maken tussen gelijkwaardige mannen en vrouwen discrimineren wij niet, maar laten we zien dat we nu wel gehoorzaam willen zijn aan wat het Woord van de Here ons leert. Uiteraard zegt de Bijbel meer over mannen en vrouwen dan in Genesis alleen, maar hier ligt wel ons uitgangspunt. Of, zoals ze in Zuid Afrika zeggen: ons “vertrekpunt”.
Groeten, pa